Là người có kinh nghiệm 30 năm trong lĩnh vực báo chí, Tiến sĩ Trần Ngọc Châu đã có cơ hội đến thăm và làm việc tại rất nhiều quốc gia trên thế giới. Cũng từ đó, ông có vô vàn những trăn trở đối với sự nghiệp phát triển của đất nước. Tác giả cho rằng tăng trưởng quốc gia không những chỉ bằng kinh tế mà cần có cả một “Hội nghị Diên Hồng về giáo dục”. Qua đó, tác giả đã nêu bật trụ cột phát triển bền vững của quốc gia và vai trò của giáo dục như là nền tảng của mọi nền tảng.
Cuốn sách “Đừng coi thường sự lười học của con người” được trình bày dưới hình thức những câu chuyện, trong đó “pha trộn giữa bình luận và hồi ức cá nhân của tác giả” (tác giả gọi là tiểu luận hồi ức), chứa đựng nhiều trải nhiệm và dẫn chứng sinh động. Có cả thảy 5 câu chuyện: Dựng nước lấy việc (dạy) học làm đầu, Giáo dục đa dạng và sáng tạo, Bạn học, Bán tự vi sư, Tham khảo và dung hòa. Qua mỗi chương sách, mỗi câu chuyện tác giả đều gửi gắm những thông điệp riêng đến độc giả, qua đó giúp chúng ta nhận ra ý nghĩa về vai trò của giáo dục nói chung và các thành tố của giáo dục nói riêng.
Cuốn sách là một khái quát bao trùm về hoài bão nung nấu xây dựng một Việt Nam hùng mạnh và hưng thịnh dựa trên giáo dục truyền thống và hiện đại, không đứt gãy trong chiều dài lịch sử dân tộc. Bằng những chiêm nghiệm giá trị và bút pháp tài tình, cuốn sách lôi cuốn người đọc từ những cảnh tỉnh của tác giả qua chỉ dụ của Vua Quang Trung đến những viện dẫn của ông về lời khuyến cáo của Tổng thống Mandela, và những dự báo tương lai của nhà sử học Harari… Đặc biệt, được chắt lọc từ góc nhìn sâu sắc, điềm tĩnh, và lối phân tích tinh tế, hấp dẫn, Tiến sĩ Trần Ngọc Châu đã gửi gắm rất nhiều điều tâm huyết, chiêm nghiệm thông qua “câu chuyện học hành” để mong có sự tiếp sức của toàn xã hội, từ đó tạo nền tảng thúc đẩy phát triển một nền giáo dục khai phóng, nhân bản và văn minh. Cuốn sách như một món quà trí tuệ, gợi nhiều trăn trở về vấn đề “giáo dục”, đáng để chúng ta cùng đọc và suy ngẫm. “Càng đánh giá cao về sự học, chúng ta càng không được xem thường sự ngu dốt và lười học của con người”.
