Những mảnh sử rời gom góp một số bài viết và dịch lai rai trong hơn mười năm, có bài rất dài như nghiên cứu lục và sách Minh thực lục: Quan hệ Trung Quốc - Việt Nam thế kỷ XIV - XVII viết cả năm trời, có bài rất ngắn như Cắt vài lát sử ở chỗ trung tâm thế giới chỉ viết chừng một buổi, có bài được viết lúc tinh thần bực bội với lời lẽ hơi gay gắt như Bàn về địa danh Thất Châu Dương với một học giả Trung Hoa, nhưng bù lại cũng có những bài vui vẻ xuề xòa như Bia, miệng và sử. Những bài dịch có khi khởi từ bất chợt như một cách chia sẻ cùng nỗi niềm người trước như bút ký của học giả thời Đông Du, hoặc có khi về những nghiên cứu của tác giả nước ngoài để qua đó học hỏi như Tượng Quận vị trí khảo hoặc để thêm nguồn tư liệu như Dân tộc Kinh ở Quảng Tây. Đại thể, đối với tác giả, có thể coi đây là cuộc trải nghiệm rời rạc trong quá trình tự trau dồi qua sự tiếp cận ít ỏi vấn đề trong mênh mông lịch sử.
Trong tập sách này, những bài nghiên cứu từ nhiều năm trước từng được chỉn chu hoàn thiện nhờ Ban biên tập Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển - Sở Khoa học và Công nghệ Thừa Thiên Huế, đặc biệt là anh Nguyễn Văn Tiến; công trình nghiên cứu về Minh thực lục và Thanh thực lục khó thể hoàn thành nếu thiếu sự kết nối với Nhà xuất bản Hà Nội cùng nhiệt tâm của anh Nguyễn Bá Dũng; đề nghị từ anh Trần Công Khanh ở báo Sài Gòn Tiếp thị cũng khiến có được mấy bài viết ngắn về mỹ thuật người Hoa ở Chợ Lớn như là phần tóm lược một nghiên cứu sơ bộ trước kia về đề tài này; đề nghị từ Ban biên tập Southeast Asian Personalities of Chinese Descent: A Biographical Dictionary là dịp để góp được phần tiểu sử vắn tắt của vài nhân vật tiêu biểu cho một mảng văn hóa người Hoa ở Việt Nam trước năm 1975; những gợi ý bất chợt có khi rất phiêu lưu hầm hố mà bạn Cầm Phan ở Tòa soạn Tuổi Trẻ Cuối tuần đung đẩy khiến có được nhiều bài viết đa dạng mà lý thú; gom góp những bài viết tản mác nhiều năm là ý tưởng mới đây mà bạn Huỳnh Trung Kiên với sự nhiệt tình của Nhà xuất bản Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh đã xâu lại thành tập sách gọn gàng này. Tác giả chân thành cảm ơn quý cơ quan cùng những bạn hữu đã âm thầm góp sức để Những mảnh sử rời đến được với nhiều độc giả.
Và không thể thiếu lời cảm ơn đến những người mà tác giả hằng quý mến, từng thúc giục hay tạo điều kiện để những bài viết thời chưn ướt chưn ráo của tôi đến với độc giả, lời này xin gởi anh Huỳnh Ngọc Trảng, anh Văn Thành, chị Phạm Thị Hoài, anh Nguyễn Ngọc Giao, chị Nguyễn Thị Hậu, nhạc sĩ Tuấn Khanh, tài tử Hà Vũ Trọng, và rất nhiều bè bạn sông hồ nữa chưa thể kể hết được.
Những bài viết trong tập sách này hầu như giữ đúng nguyên văn từ lần in trên các báo và tạp chí trước đây, có bài được viết lúc tác giả còn thiếu thốn tư liệu hoặc là nhằm vào lĩnh vực không chuyên sâu, nên chắc chắn có nhiều chỗ sai lầm, thiếu sót, rất mong bạn đọc lượng thứ và góp ý giúp cho.
Cái Bè, ngày gần Tết Mậu Tuất - 2018
Phạm Hoàng Quân
