Thuyền là hành trình vượt biển của một người Việt vào những năm 80 của thế kỷ trước. Những dòng hồi ức đan xen cho người đọc hình dung được hoàn cảnh, bối cảnh một người di tản trái phép sau khi đã phải tiêu tốn rất nhiều tiền, vàng để được lên thuyền. Người thanh niên xưng “tôi” và bạn gái anh ta, cùng với khoảng 150 người đồng hành, đã gặp phải những “kiếp nạn điển hình”: bị trấn lột tài sản; bị nhồi nhét trong hầm thuyền chật chội, thiếu tiện nghi; gặp bão tố; bị hư hỏng thuyền; bị đi lạc; bị hải tặc Thái Lan cướp, hãm hiếp, quăng xuống biển; bị chết vì đói khát, tai nạn, bệnh tật...
Bạn gái nhân vật “tôi” khi bị bọn cướp biển bắt đi sang thuyền của chúng (để làm nô lệ tình dục hoặc để mua bán) cô đã lao mình xuống biển tự vẫn.
Nhân vật “tôi” cùng những người sót lại của cả đoàn, sau mười tám ngày lênh đênh trên chiếc thuyền hỏng nát, may mắn gặp được một thủy tàu đánh cá, kiêm nghề cướp biển cứu giúp, kéo thuyền cập bến một nước nhận tị nạn. Anh lang bạt qua các tại tị nạn ở Đông Nam Á, rồi sang Mỹ, sang Canada và định cư tại đó. Sau mấy chục năm, với những ký ức sang chấn chưa thể nhòa từ cuộc vượt biển khủng khiếp, người đàn ông trở về, đau đáu với những câu hỏi mang theo từ ngày ra đi càng lúc càng trở nên mông lung: Thực chất tự do đúng nghĩa là gì? Có thật ngày đó chỉ có một lựa chọn?
Thuyền gồm 55 chương nhưng đó không phải là tiểu thuyết chương hồi mạch lạc theo kiểu truyền thống mà là những tiểu tự sự phân mảnh đan xen, mỗi chương như một đoản văn vừa có vẻ rời rạc của những mảnh ký ức đơn lẻ vừa có mạch kết nối ngầm xuyên suốt mê cung ký ức đầy những ẩn ức và ám ảnh phức tạp.
Chọn lựa một hình thức hư cấu, kết cấu phi tuyến tính, Thuyền đặc tả trạng thái sang chấn tâm lý, bất ổn thường trực của một người di tản mà quá khứ là nỗi đau, tương lai thì mờ mịt và hiện tại thì bất định. Thế nên, Thuyền không chỉ là thuật lại một hành trình sinh tử, mà còn là hành trình nội tâm bất tận, nơi nỗi đau, sự mất mát và nỗi niềm tha hương trở thành máu thịt của mỗi nhân vật, trở thành bài học cho thế hệ mai sau.
Thuyền có đau thương, ly tán, đầy máu và nước mắt nhưng không có oán thán, hận thù.
Thuyền có bi kịch, ân hận, sám hối nhưng không có đổ lỗi hay buộc tội.
Thuyền, vì thế không thể đọc nhanh, không dễ đọc liền một mạch, nhưng chắc chắn sẽ khiến bạn phải đọc đi rồi đọc lại, rùng mình, uất nghẹn, ứa nước mắt, xót xa và tha thiết yêu thương về một giai đoạn lịch sử của dân tộc còn cần nhiều sự thấu cảm mà chúng ta không được phép lãng quên…
Thông tin tác giả Nguyễn Đức Tùng
Nguyễn Đức Tùng
Nguyễn Đức Tùng sinh tại Quảng Trị, lớn lên và đi học ở Quảng Trị và Huế. Tốt nghiệp y khoa Đại học McMaster, Nội trú Đại học Toronto, Thường trú Đại học UBC, hiện định cư và hành nghề bác sĩ ở Canada. Làm thơ, dịch thuật, viết truyện, phê bình.
Tác phẩm đã in:
- Thơ đến từ đâu? (NXB Lao động, 2009)
- Đối thoại văn chương (NXB Tri thức, 2012)
- Thơ cần thiết cho ai (NXB Hội Nhà văn, 2015)
- Cuộc đời yêu dấu (Alice Munro, dịch, NXB Trẻ, 2017)
- Thư gởi con trai (NXB Phụ nữ Việt Nam, 2023)
- Thơ buổi sáng (NXB Hội nhà văn, 2023)
