Tội ác và trừng phạt là tiểu thuyết tâm lý và triết học xã hội của Fyodor Mikhailovich Dostoevsky, mà nhà văn đã viết vào năm 1865-1866, xuất bản lần đầu năm 1866 trên tạp chí "Russian Herald" (Русский вестник) (số 1, 2, 4, 6-8, 11, 12). Một năm sau, một ấn phẩm riêng biệt được xuất bản, cấu trúc của nó đã được thay đổi một chút so với phiên bản tạp chí; Ngoài ra, tác giả đã giới thiệu một số chữ viết tắt và thay đổi phong cách cho phiên bản sách.
Ý tưởng về Tội ác và Trừng phạt đã được Dostoevsky phát triển trong nhiều năm, nhưng chủ đề chính liên quan đến ý tưởng của nhân vật chính về những người bình thường và những người bất thường bắt đầu hình thành chỉ từ năm 1863 ở Ý. Sau khi bắt đầu công việc trực tiếp với tác phẩm, tác giả đã kết hợp các bản nháp của cuốn tiểu thuyết dang dở của cuốn Drunken, trong đó phác thảo một cốt truyện kể về câu chuyện của gia đình Marmeladov và bản thảo của một cuốn tiểu thuyết thú tội, được coi là một sự mặc khải của bản án. Trong quá trình đó, kế hoạch được mở rộng và cốt truyện dựa trên tội ác của một học sinh, Rodion Raskolnikov, người đã giết một phụ nữ già với mục đích cứu người thân. Đồng thời, lịch sử tội phạm không chỉ là một chủ đề của tác giả, mà còn là dịp để suy ngẫm về hoàn cảnh xã hội thúc đẩy một người nào đó phạm tội, cũng như một cơ hội để cho thấy những quá trình sinh hóa phức tạp diễn ra trong trái tim của con người. Một trong những hình ảnh của cuốn tiểu thuyết là một thành phố lớn nửa sau thế kỷ XIX, trong đó cuộc sống đầy mâu thuẫn và kịch tính. Các dấu hiệu nhận biết về thời gian được tái tạo trong tác phẩm, miền đất St. Petersburg được tái hiện sống động.
Việc phát hành Tội ác và Trừng phạt đã gây ra một cuộc tranh luận sôi nổi trong cộng đồng văn học Nga. Những nhà văn cùng thời với Dostoevsky như Dmitry Pisarev, Nikolai Strakhov, Nikolai Akhsharumov đã thực hiện một phân tích cơ bản về tác phẩm. Vào những năm 1880, tác phẩm được dịch sang tiếng Pháp, tiếng Đức, tiếng Thụy Điển, tiếng Anh, tiếng Ba Lan, tiếng Hungary, tiếng Ý, tiếng Đan Mạch, tiếng Na Uy, tiếng Phần Lan. Tác phẩm ảnh hưởng to lớn đến tiến trình văn học thế giới: trong văn học Pháp, Ý, Đức đã xuất hiện tiểu thuyết "vệ tinh" (спутники) tiếp tục phát triển chủ đề do Dostoevsky đặt ra. Cuốn tiểu thuyết được dựng thành kịch (những buổi biểu diễn solo đầu tiên xuất hiện vào những năm 1880, sản xuất sân khấu đầu tiên ở Nga được thực hiện vào năm 1899, phiên bản sân khấu nước ngoài đầu tiên được trình bày tại Paris vào năm 1888) và được quay.
Tội ác và hình phạt là cuốn tiểu thuyết hoàn chỉnh và hay nhất của toàn bộ hệ thống tác phẩm Dostoevsky, là một trong những tác phẩm có nội dung bi thảm nhất của nền văn học nhân loại. Với tấm lòng nhân đạo vô bờ bến, tác giả đã dựng lên một bức tranh ảm đạm về số phận bế tắc của lớp người dưới đáy xã hội Nga, nhất là tầng lớp trẻ trong trắng, nhiều khát vọng. Tác phẩm còn là lời tố cáo mãnh liệt tầng lớp tư sản hãnh tiến, giẫm đạp lên đạo đức, nhân phẩm, tài năng
Nội dung sâu sắc như trên được chuyển tải bằng nghệ thuật phân tích tâm lý sâu sắc, tinh tế đến mức kì diệu đào đến tận đáy sâu tâm hồn nhân vật, tới cả đường gân thớ thịt dưới làn da con người; bằng sự đan xen giữa tuyến cốt truyện trung tâm "tội ác và trừng phạt" với một số tuyến độc lập khác, như tuyến cốt truyện gia đình Marmêlađôp, tuyến cốt truyện Đunhia... Chính trong quan hệ đối chiếu đó mà chiều sâu xã hội cùng những tâm tư phức tạp của con người có điều kiện được bộc lộ một cách chân thật.
Tác giả Dostoevsky
Fedor Mikhailovich Dostoevsky (30 tháng 10 [11 tháng 11] 1821, Moscow, Đế quốc Nga - 28 tháng 1 [9 tháng 2] 1881, St. Petersburg, Đế quốc Nga) là một nhà văn, nhà tư tưởng, triết gia và nhà báo người Nga. Thành viên tương ứng của Viện hàn lâm Khoa học St. Petersburg từ năm 1877.
Cả lúc bắt đầu và tiếp tục công việc văn học của mình, sau bốn năm lao động khổ sai và lưu vong để tham gia vào vòng tròn Petrashevsky, Dostoevsky đã hành động như một nhà đổi mới phù hợp với truyền thống của chủ nghĩa hiện thực Nga, không nhận được đánh giá đúng đắn về người đương thời của ông.
Sau khi chết, Dostoevsky được công nhận là tác phẩm kinh điển của văn học Nga và là một trong những tiểu thuyết gia xuất sắc nhất có ý nghĩa thế giới, được coi là đại diện đầu tiên của chủ nghĩa cá nhân ở Nga. Tác phẩm của nhà văn Nga có tác động đến văn học thế giới, đặc biệt là tác phẩm của một số người đoạt giải thưởng Nobel về văn học, về sự hình thành chủ nghĩa hiện sinh và chủ nghĩa tự do.
Các tác phẩm quan trọng nhất của nhà văn bao gồm các tiểu thuyết của Ngũ đại vĩ đại. Các tiểu thuyết Tội ác và Trừng phạt, Ngốc, Ác quỷ và Anh em Karamazov, Ghi chép dưới hầm được đưa vào danh sách 100 cuốn sách hay nhất của Câu lạc bộ Sách Na Uy năm 2002. Nhiều tác phẩm nổi tiếng của Dostoevsky đã nhiều lần được quay và dàn dựng trong nhà hát, các tác phẩm ballet và opera được dàn dựng.
