Tạo hóa kiến tạo ra người phụ nữ trên thế gian này là một sự kỳ diệu, dẫu rằng tác phẩm ấy của tạo hóa đã làm khốn đốn bao trái tim của đàn ông mà ngay chính ngài cũng không lường hết được. Nhưng người phụ nữ trước khi thành đàn bà thì trước đó rất xa trong thời xuân sắc, họ từng là một cô con gái mới lớn với tất cả sự hồn nhiên, ngơ ngác đến ngây dại và vô cùng rắc rối, phức tạp.
Theo tôi, con trai ở tuổi mới lớn đơn giản hơn nhiều, dẫu họ vẫn phải trải qua thời kỳ nguy hiểm để trưởng thành. Con gái ở tuổi mới lớn thật sự là mặt đất trước cơn địa chấn không có dự báo, là mặt biển xanh thẳm gợn sóng bao la với vẻ phẳng lặng bình yên nhưng hứa hẹn trước cơn cuồng nộ, bão lũ, thậm chí sẽ là cơn đại hồng thủy không biết trước.
Tôi có may mắn là làm báo viết văn rất sớm, tờ báo đầu tiên tôi làm có chuyên trang gắn với tuổi thơ và là tiền thân của tờ báo dành cho tuổi mới lớn sau này. Trong môi trường đó tôi có dịp tiếp xúc với nhiều nữ sinh vốn là cộng tác viên của báo. Họ thường tranh thủ các tiết học được nghỉ kéo nhau tới tòa soạn chơi, phụ giúp tôi những công việc như bóc thư, sắp xếp bài vở theo từng chuyên mục, đề tài…
Và ở đâu có từ ba cô con gái trở lên sẽ trở thành diễn đàn tranh cãi về đủ thứ mọi vấn đề: Sinh hoạt đời thường, học hành, tình yêu, hôn nhân, gia đình, ăn uống, thậm chí đến con tem dán trên bì thư có đóng dấu Bưu điện ngày ấy cũng là đề tài để cãi nhau. Huống chi tòa soạn nơi tôi làm việc mỗi lần các cô gái đến chơi có khi rất đông, hai ba nhóm cùng một lúc, mỗi nhóm có ít nhất hai người trở lên. Có lúc phòng làm việc của tôi đầy tiếng cười nói, hờn giận, vui đùa, cãi nhau của trên mười cô gái học ở những ngôi trường khác nhau gần đó.
Và đề tài cãi nhau muôn thuở, bình phẩm không dứt là chuyện thời trang, ăn mặc, mái tóc, màu áo. Tôi không biết vì sao các cô gái thời đó, thời tôi viết truyện dài này lại rất thích màu tím, màu tím của hoa bằng lăng, của thạch thảo, của huyền thoại chuyện tình hoa forget me not. Và có lẽ, màu tím rất lãng mạn từ ca khúc “Ngàn thu áo tím” của nhạc sĩ Hoàng Trọng thịnh hành một thời, không chỉ các cô gái mà cả các cậu con trai thời ấy đều thuộc.
Các cô gái thường mặc áo dài màu tím, sở thích là một nhưng quan niệm về màu tím lại rất khác xa nhau. Có người bảo rằng màu tím tượng trưng cho lòng chung thủy, sự đợi chờ… Nhưng cũng có người cho rằng màu tím diễn đạt được trái tim, cõi lòng của một cô gái. Đó là sự u buồn, bị phản bội trong tình yêu. Ai mà biết được cái màu tím phức tạp ấy đi theo nghĩa nào, hướng nào đối với các cô gái tuổi mới lớn vốn đã nhiều phức tạp, rắc rối, kể cả sự bất thường sáng nắng, chiều mưa.
Nhưng tôi biết có hai cô gái cùng tuổi, học cùng lớp, cùng trường, cùng thích màu tím, tất nhiên là rất thích mặc áo dài màu tím nhưng mỗi người một hoàn cảnh khác nhau. Một cô gái nhà giàu, một cô gái nhà nghèo, họ thân nhau đến nỗi chuyện gì cũng tâm sự, đến nỗi khóc cùng giọt nước mắt, cười cùng khóe môi, nắng mưa chung sợi tóc. Nhưng rồi không ai biết được rằng đến một lúc đôi bạn gái này phải chia tay để bước qua đường trong màu áo dài tím đa nghĩa và thật ngậm ngùi.
Áo tím qua đường là cuốn sách bán rất chạy một thời của tôi, dường như chỉ viết riêng cho tuổi mới lớn, nhưng thật ra ở tuổi lớn hơn, gần hết đời người cũng thấy mình trong đó, vì ai cũng phải đi qua tuổi này, ai cũng nhớ về bằng ký ức, bằng hoài niệm và cả trái tim đầy vơi nhân tình thế thái của mình. Và cũng bởi vì tuổi mới lớn là tuổi của tháng năm đẹp nhất đời người. Đời người chỉ có một lần và ai cũng chỉ có một thời tuổi mới lớn để biết thương tà áo tím, hình dung lại, sống lại một thời áo tím bước qua đường.
