Như những cuốn sách trước đây của Elena Pucillo (Bóng của ngày, Một phút tự do), Vàng trên biển đá đen đặt truyện ngắn nằm bên tản văn. Mười bốn truyện ngắn và mười một tạp bút ở đây là một phối hợp không chỉ vì dung lượng. Về cảm hứng, có thể nhìn thấy một mạch chung, xuyên suốt: tương giao của người. Về cách viết, có thể nghĩ đây là một bổ sung: Trong khi truyện ngắn có phần kìm nén, thì với tản văn, ngòi bút Elena Pucillo thoải mái hơn.
Những câu chuyện gắn với Việt Nam ghi dấu các chuyến đi dọc dặm dài đất nước của tác giả: Tây Bắc (Vàng trên biển đá đen), Hà Nội (Một đêm huyền diệu; Hà Nội, nét đẹp bí ẩn), Quảng Ninh (Trên đỉnh núi thiêng), Vũng Tàu (Bình minh vàng trên biển), An Giang (Trà Sư, thánh địa của loài chim)… Với Elena, đi là để gặp người, để nắm bắt những tình huống tạo nên số phận, làm nên nỗi đau hay niềm hạnh phúc. Đôi mắt ấy thích khám phá tâm cảnh hơn là nhiên cảnh.
Nhìn vào cõi người, Elena nắm bắt những cảnh trạng khác nhau, chủ yếu trong không gian gia đình, cũng như phác qua những tính cách. Trong Vàng trên biển đá đen, hầu hết các truyện ngắn toát lên một âm hưởng buồn. Bà lão già cô đơn và tuyệt vọng, đã chọn lấy cái chết trong cảm giác bị tước sạch tất cả bởi người con dâu mạnh mẽ, vô tình: tình cảm đứa con trai, ngôi nhà kỷ niệm (Con chim nhỏ trong lồng). Lòng ân hận và cảm giác về sự vô nghĩa của đời nơi người đàn ông tha phương kiếm sống mong đền đáp ơn nghĩa hai đấng sinh thành, nhưng khi trở về thì mọi cái đã quá muộn màng (Dải ruy băng màu tím). Một người phụ nữ lâm vào tình thế rỗng không, đã tự sát, vì nhận ra mình là món đồ chơi sở hữu của chồng (Búp bê bằng sáp). Một ông lão, bị con cái bỏ rơi, chạy trốn khỏi bệnh viện và dùng một liều thuốc ngủ để được gặp lại người bạn đời ở chốn bên kia (Chút hơi ấm cuối cùng). Một bà mẹ dắt con cô con gái bé bỏng đến gặp cô nhân tình của ông chồng có thói trăng hoa của mình để trách móc và ra về với cảm giác bẽ bàng thua cuộc (Cuộc hẹn ở sân ga). Một thiếu nữ đang tuổi trăng tròn nằm trong bệnh viện, làm bạn với cây phong bên ngoài cửa sổ và nghe thời gian sống còn rút ngắn từng ngày (Giấc mơ thu ngọt ngào). Ám ảnh không cùng trong một cảm giác vừa đau buốt vừa phẫn nộ là cuộc trò chuyện trong tâm tưởng của hai mẹ con: Họ chợt bị chia lìa vì dục vọng dã thú của lũ đàn ông hàng xóm, trên đường đi học về, cô bé bị bạo hành và bị ném xuống cầu (Đợi chờ).
Nguyễn Thị Thanh Xuân
Trích Thay lời giới thiệu
