Đảng Cộng sản Việt Nam là đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam, đại biểu trung thành cho lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và dân tộc Việt Nam. Trải qua hơn 90 năm xây dựng và phát triển, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn ý thức được vị trí, vai trò, trọng trách của mình trước vận mệnh dân tộc, tương lai của đất nước, tạo ra những dấu mốc quan trọng của cách mạng Việt Nam và đạt được nhiềug thành tựu quan trọng. Có được điều này bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân, trong đó Đảng đã luôn nhận thức đúng và không ngừng phát huy dân chủ trong Đảng. Chính việc thực hiện dân chủ trong Đảng một cách khoa học, có nguyên tắc đã trở thành chìa khóa mở ra sự thành công của Đảng trên mọi phương diện. Việc thực hiện dân chủ trong Đảng dẫn đến sự hình thành đường lối và phương thức lãnh đạo đúng đắn, tăng cường sức chiến đấu của Đảng, giúp cho Đảng ngày càng “là đạo đức, là văn minh” góp phần củng cố niềm tin của nhân dân vào Đảng và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội.
Mặc dù vậy, việc thực hiện dân chủ trong Đảng đến nay vẫn còn những hạn chế, bất cập. Ở một số nơi, ý kiến của đảng viên không giữ cương vị lãnh đạo, quản lý chưa được coi trọng. Không ít đảng viên thiếu trách nhiệm; đặc biệt, một bộ phận đảng viên có chức, có quyền đã vi phạm nghiêm trọng nguyên tắc tập trung dân chủ. Tất cả những điều đó đã ảnh hưởng đến việc phát huy vai trò động lực của dân chủ trong Đảng và trong xã hội, làm giảm sút lòng tin của nhân dân đối với Đảng và chế độ xã hội.
Để làm rõ vấn đề thực hiện dân chủ trong Đảng ở nước ta hiện nay cả từ bình diện lý luận và thực tiễn nhằm phát huy vai trò động lực của dân chủ đối với sự phát triển đất nước và của Đảng trong bối cảnh mới, năm 2020, Nhà xuất bản Khoa học xã hội xuất bản cuốn sách chuyên khảo với tựa đề : Thực hiện dân chủ trong Đảng ở nước ta hiện nay: Thực trạng và giải pháp” do TS. Nguyễn Đình Hòa làm chủ biên.
Ngoài Lời nói đầu và Kết luận, nội dung của cuốn sách được kết cấu thành 3 chương:
Chương 1. Thực hiện dân chủ trong Đảng Cộng sản: Một số vấn đề lý luận
Nhóm tác giả tập trung phân tích ba nội dung chính sau: (i) Quan điểm của chủ nghĩa Mác –Lênin về dân chủ và thực hiện dân chủ trong Đảng; (ii) Tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ và thực hiện dân chủ trong Đảng; (iii) Quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về dân chủ và thực hiện dân chủ trong Đảng. Nghiên cứu chỉ ra rằng Đảng Cộng sản Việt Nam luôn khẳng định dân chủ xã hội chủ nghĩa là bản chất của chế độ ta, vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự phát triển đất nước. Bên cạnh đó, dân chủ trong Đảng là quyền của mỗi tổ chức đảng và đảng viên, gắn với trách nhiệm và nghĩa vụ của tổ chức và cá nhân đảng viên, được thể chế hóa và được bảo đảm bằng các quy chế, quy định, dựa trên cương lĩnh và Điều lệ Đảng, Hiến pháp, pháp luật của Nhà nước. Căn cứ vào đặc điểm tổ chức và hoạt động của Đảng Cộng sản Việt Nam, nhóm tác giả đề cập tới một số nội dung chủ yếu về thực hiện dân chủ trong Đảng: Thứ nhất, thực hiện dân chủ trong công tác tư tưởng, lý luận; Thứ hai, thực hiện dân chủ trong công tác tổ chức cán bộ; Thứ ba, thực hiện dân chủ trong phương thức lãnh đạo của Đảng; Thứ tư, thực hiện dân chủ trong sinh hoạt đảng; Thứ năm, thực hiện dân chủ trong công tác kiểm tra, giám sát
Chương 2. Thực trạng thực hiện dân chủ trong Đảng ở nước ta trong hơn 30 năm đổi mới
Trong chương này, nhóm tác giả phân tích những thành tựu thực hiện dân chủ trong Đảng và nguyên nhân chủ yếu, đồng thời chỉ ra những hạn chế, yếu kém về thực hiện dân chủ trong Đảng và nguyên nhân chủ yếu. Bằng việc mở rộng dân chủ và tuân thủ nguyên tắc tập trung dân chủ, Đảng Cộng sản Việt Nam đã đạt được những thành quả quan trọng trong công tác tư tưởng, lý luận, công tác cán bộ, trong phương thức lãnh đạo, sinh hoạt đảng và trong công tác kiểm tra, giám sát. Đó chính là cội nguồn trực tiếp làm nên sức mạnh khiến Đảng luôn giữ vững vị thế lãnh đạo, cầm quyền. Tuy nhiên, so với yêu cầu, việc thực hiện dân chủ trong Đảng vẫn còn nhiều hạn chế, thiếu sót như Đảng Cộng sản Việt Nam đã thẳng thắn chỉ ra trong nhiều văn kiện quan trọng của Đảng trong đó, một số cấp ủy đảng, chính quyền các cấp chưa thực hiện tốt vai trò lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, thực hiện phòng chống tham nhũng, lãng phí, chưa phát huy được sức mạnh của hệ thống chính trị; chưa có những đổi mới mạnh mẽ các khâu của công tác cán bộ, đánh giá cán bộ vẫn còn là một khâu yếu, quy trình lấy ý kiến của nhân dân còn mang tính hình thức… Từ việc nhìn nhận những hạn chế này, nghiên cứu đã chỉ ra những nguyên nhân cả chủ quan và khách quan.
Chương 3. Một số nhóm giải pháp nhằm tiếp tục thực hiện dân chủ trong Đảng ở nước ta hiện nay.
Trong chương này, nhóm tác giả tập trung đề xuất một số nhóm giải pháp nhằm tiếp tục thực hiện dân chủ trong Đảng, phát huy vai trò động lực của dân chủ đối với sự phát triển của đất nước và của Đảng trong bối cảnh mới: Thứ nhất, nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của thực hiện dân chủ trong Đảng; Thứ hai, xây dựng quy chế dân chủ trong Đảng; Thứ ba, kiên trì thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ; Thứ tư, xây dựng và hoàn thiện cơ chế thực hiện dân chủ trong Đảng; Thứ năm, tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, đấu tranh phòng chống tham nhũng và suy thoái của một bộ phận cán bộ, đảng viên; Thứ sáu, nâng cao năng lực thực hiện dân chủ và phát huy vai trò tiền phong gương mẫu của đảng viên, đặc biệt là trách nhiệm của người đứng đầu.
Cuốn sách là công trình nghiên cứu công phu, hy vọng đáp ứng nhu cầu của bạn đọc quan tâm đến vấn đề thực hiện dân chủ trong Đảng ở Việt Nam hiện nay.
